Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa na lata 2014 – 2020 został opracowany przez powołany przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Zespół ds. promocji i upowszechniania czytelnictwa, zgodnie z zapisami Paktu dla Kultury oraz „Strategii Rozwoju Kapitału Społecznego 2020”. W jego przygotowanie, a także koordynację zaangażowane są dwie narodowe instytucje kultury - Instytut Książki (koordynator programu) oraz Biblioteka Narodowa.
Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa obejmuje swoim zasięgiem najważniejsze obszary powiązane z czytelnictwem i obecnością książki na rynku. Istotnym elementem programu są działania zmieniające i wzmacniające rolę biblioteki jako podstawowej przestrzeni kontaktu z książką. Ważnym elementem programu, wychodzącym naprzeciw zmianom cywilizacyjnym, są działania służące udostępnianiu legalnej książki w Internecie.
Instytucje odpowiedzialne za realizację programu :
Instytut Książki (koordynator) i Biblioteka Narodowa
Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa - najważniejsze obszary:
- promocja i upowszechnianie czytelnictwa i książki wśród nieczytających
- wspieranie wydawania wartościowej literatury i czasopism kulturalnych
- działania służące udostępnianiu legalnej książki w Internecie
- działania zmieniające i wzmacniające rolę biblioteki jako podstawowej przestrzeni kontaktu z książką poprzez modernizację budynków bibliotek, unowocześnianie ich serwisu, zakup nowości oraz szkolenia dla bibliotekarzy
Elementy Narodowego Programu Rozwoju Czytelnictwa
I. Rządowy Program Wieloletni „Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa 2016-2020”:
Zakup nowości do bibliotek
Cele: zwiększenie oferty bibliotek publicznych w zakresie nowości wydawniczych, w tym multimediów, ze szczególnym uwzględnieniem współpracy biblioteki publicznej ze szkolną w zakresie kształtowania księgozbioru dla dzieci i młodzieży w bibliotece publicznej.
Efekt: stworzenie takich zasobów bibliotecznych, które będą dobrane pod kątem rzeczywistych potrzeb środowiska, w którym biblioteka funkcjonuje.
Infrastruktura bibliotek (od 2016 roku)
Cel: dalsze podnoszenie jakości i standardów funkcjonowania gminnych bibliotek publicznych na terenach wiejskich i w małych miastach poprzez wspieranie inwestycji w budowę i modernizację budynków gminnych bibliotek publicznych.
Efekt: przekształcenie bibliotek w nowoczesne centra dostępu do książek, wiedzy i kultury, będące miejscami ważnymi dla lokalnej społeczności.
II. Program Ministra „Promocja literatury i czytelnictwa”:
Priorytet 1. Literatura
Cel: podnoszenie poziomu świadomości literackiej i uzupełnienie rynku wydawniczego poprzez dofinansowywanie wartościowych, niekomercyjnych publikacji literatury polskiej i światowej.
Priorytet 2. Promocja czytelnictwa
Cel: wspieranie wartościowych form promowania czytelnictwa, zarówno poprzez dofinansowywanie innowacyjnych szeroko zakrojonych programów promujących powszechne praktyki czytelnicze, jak i poprzez wsparcie dla przedsięwzięć promujących najbardziej znaczące zjawiska literatury współczesnej.
Priorytet 3. Czasopisma
Cel: wspieranie najbardziej znaczących ogólnopolskich czasopism kulturalnych, zarówno tych o wieloletnim dorobku i ugruntowanej pozycji, jak i tych, które uzyskały status opiniotwórczych w ostatnich latach.
Priorytet 4. Partnerstwo publiczno-społeczne
Cel: aktywizacja społeczności wokół biblioteki publicznej jako ważnej instytucji kultury w gminie oraz wzmocnienie znaczenia biblioteki publicznej jako miejsca integracji życia społeczności lokalnej.
III. Programy własne:
Program szkoleń dla bibliotekarzy
Cel: uzyskanie przez bibliotekarzy nowych kompetencji osobistych i zawodowych służących aktywizacji społeczności lokalnej oraz rozwijaniu kompetencji kulturowych przez książkę, a także wzmocnienie kompetencji zawodowych w zakresie tożsamości cyfrowej oraz podniesienie prestiżu bibliotek publicznych i zmiana postrzegania ich funkcji przez społeczeństwo.
Edukacja kulturalna bibliotekarzy
Cel: uzyskanie przez bibliotekarzy kompetencji, które umożliwią im skuteczniejsze animowanie kultury i życia społecznego swoich miejscowości.
Biblioteka Nowa
Cykl seminariów poświęcony nowej roli bibliotek we współczesnym społeczeństwie.
Cel: wypracowanie założeń i kierunku rozwoju polskich bibliotek publicznych, będącego odpowiedzią na potrzeby społeczne w czasach postępującej cyfryzacji.
Program „Księgarnie są bardzo ważne”
Cel: ustalenie największych problemów polskiego rynku księgarskiego oraz stworzenie listy środków zaradczych.
Udostępnianie piśmiennictwa
Cele: zakupienie i nieodpłatne udostępnienie ważnych dzieł polskiego i światowego piśmiennictwa w możliwie najszerszym zakresie w celu upowszechniania czytelnictwa w Polsce.
Dyskusyjne Kluby Książki
Cel: promocja czytelnictwa, ożywienie i integracja środowisk skupionych wokół bibliotek publicznych,
zachęcenie nowych użytkowników do korzystania z bibliotek publicznych oraz zachęcenie bibliotekarzy do kreowania mody na czytanie.
MAK+
Cel: rozwijanie nowoczesnego systemu katalogowego, który ułatwi pracę bibliotekarzom, a czytelnikom dostęp do zasobów bibliotecznych w Internecie.
Program „Kraszewski. Komputery dla bibliotek”
Cel: podniesienie standardu bibliotek publicznych poprzez wyposażenie bibliotek w nowoczesny sprzęt komputerowy umożliwiający użytkownikom biblioteki korzystanie z Internetu, a bibliotekarzom katalogowanie zbiorów bibliotecznych i udostępnianie ich online.
Konkurs „Pierwsza książka mojego dziecka”
Cel: opracowanie kształtu merytorycznego i artystycznego książki dla dzieci i rodziców.
„Nowe polskie książki” – wsparcie twórców
Cel: wsparcie polskiej twórczości literackiej poprzez dofinansowanie debiutów, stypendia twórcze, pobyty rezydencjalne dla pisarzy.”)
Retrokonwersja zbiorów/ Korpus Publikacji Polskich
Cel: przygotowanie i wprowadzenie do bazy katalogowej rekordów bibliograficznych książek, czasopism, map, nagrań, druków ulotnych i nut, z których mogą skorzystać biblioteki publiczne w kraju.
Promocja bibliotek i efektów NPRCz
Cel: wzmocnienie prestiżu bibliotek poprzez prezentację dotychczasowych osiągnięć, organizacja kampanii promujących czytelnictwo i książkę
Badania czytelnictwa i ewaluacja programu
Cele: pomiar skuteczności realizowanych zadań w ramach NPRCz, a także dostarczenie danych i informacji niezbędnych dla właściwego zarządzania NPRCz.